O ABC da dialéctica materialista

Aquí, tentarei esbozar a esencia do problema, de forma ben resumida. A lóxica aristotélica, do siloxismo simple, parte da proposición de que "A" é igual a "A". Acéptase este postulado como axioma para unha cantidade de accións humanas prácticas e de xeneralizacións elementais. Pero en realidade, "A" non é igual a "A". Isto é fácil de demostrar se observarmos estas dúas letras cunha lente: son completamente diferentes unha da outra. Porén, alguén pode dicir que o importante non é o tamaño ou a forma das letras, xa que son só símbolos de cantidades iguais, por exemplo, dunha libra de azucre. A obxeción é incongruente; en realidade, unha libra de azucre non é igual a unha libra de azucre: unha balanza máis precisa sempre descubrirá unha diferenza. De novo, alguén pode obxectar: ​​con todo, unha libra de azucre é igual a si mesma. Isto tampouco é verdade: todos os corpos cambian constantemente, de tamaño, peso, cor, etc. Nunca son iguais a si mesmos. Un sofista responderá que unha libra de azucre é igual a si mesma, "nun momento dado". Ademais do valor práctico moi dubidoso deste "axioma", este tampouco soporta unha crítica teórica. Como debemos deseñar, realmente, a palabra "momento"? Se se trata dun intervalo infinito e sinal de tempo, entón unha libra de azucre está sometida, durante o transcurso deste "momento" a cambios inevitables. Ou o "momento" é unha abstracción puramente matemática, ou sexa, cero tempo? Porén, todo existe no tempo; e a propia existencia é un proceso ininterrumpido de transformación; en consecuencia, o tempo é un elemento fundamental da existencia. Deste xeito, o axioma "A" é igual a "A", significa que unha cousa é igual a si mesmo se non se modifica, isto é, se non existe.

A primeira vista, podería parecer que estas "sutilezas" son inútiles. De feito, son dunha importancia decisiva. O axioma "A" é igual a "A" é, por unha banda, o punto de partida de todos os nosos coñecementos e, por outra, é tamén o punto de partida de todos os erros do noso coñecemento. Pode ser usado con uniformidade só dentro de certos límites. Se os cambios cuantitativos de "A" son desprezables para a cuestión que temos na man, entón podemos presumir que "A" é igual a "A". É deste xeito, por exemplo, que o vendedor e o comprador consideran unha libra de azucre. Do mesmo xeito, consideramos a temperatura do Sol. Ata pouco tempo atrás, considerabamos deste xeito o poder adquisitivo do dólar. Porén, cando os cambios cuantitativos superan certos límites, se converten en cambios cualitativos. Unha libra de azucre, sometida á acción da auga ou do queroseno, deixa de ser unha libra de azucre. En mans dun presidente, un dólar deixa de ser un dólar. Determinar o momento preciso, o punto crítico, no que a cantidade se transforma en calidade, é unha das tarefas máis importantes e difíciles en todas as esferas do coñecemento.

Todo obreiro sabe que é imposible elaborar dous obxectos totalmente iguais. Na transformación do bronce en conos, permítese o desvío nos conos, sempre que este non supere certos límites (chámase isto tolerancia). Aínda que se respecten as normas de tolerancia, os conos son considerados iguais ( "A" é igual a "A"). Cando se supera a tolerancia, a cantidade se transforma en calidade; noutras palabras, os conos son de calidade inferior ou completamente inútiles.

O noso pensamento científico é só unha parte da nosa práctica xeral, incluíndo as técnicas. Para os conceptos, tamén existe unha "tolerancia" que non está fixada pola lóxica formal baseada no axioma "A" é igual a "A", pero pola lóxica dialéctica baseada no axioma de que todo se modifica constantemente. O "sentido común" caracterízase polo feito de que sistematicamente supera a "tolerancia" dialéctica.

O pensamento vulgar traballa con conceptos como capitalismo, moral, liberdade, Estado obreiro etc., considerándoos como abstraccións fixas, presumindo que capitalismo é igual a capitalismo, moral é igual á moral etc. O pensamento dialéctico analiza todas as cousas e fenómenos nas súas mudanzas continuas, xa que determina, nas condicións materiais daquelas modificacións, este límite crítico no que "A" deixa de ser "A", un Estado obreiro deixa de ser un Estado obreiro.

O vicio fundamental do pensamento vulgar radica no feito de quererse contentar con fotografías áridas dunha realidade que se compón de eterno movemento. O pensamento dialéctico dá aos conceptos, mediante aproximacións sucesivas, correccións, concrecións, riqueza de contidos e flexibilidade; diría incluso ata certa suculencia que, en certa medida, os achega aos fenómenos vivos. Non hai capitalismo en xeral, pero un capitalismo deuse, nunha determinada etapa de desenvolvemento. Non existe un Estado obreiro en xeral, pero un Estado obreiro determinado, nun país atrasado, rodeado por un cerco capitalista etc.

A relación entre o pensamento dialéctico e o pensamento común é similar ao dunha película cunha fotografía. A película non invalida a fotografía inmóbil, pero combina unha serie delas, segundo as leis do movemento. A dialéctica non nega o siloxismo, pero nos ensina a combinar os siloxismos de tal xeito que nos leve a unha comprensión máis certeira da realidade sempre en cambio. Hegel, na súa Lóxica, estableceu unha serie de leis: cambio de cantidade en calidade, desenvolvemento a través das contradicións, conflito entre o contido e a forma, interrupción da continuidade, cambio de posibilidade en inevitabilidade , etc., que son tan importantes para o pensamento teórico como o siloxismo simple para as tarefas máis elementais.

Hegel escribiu antes que Darwin e antes que Marx. Grazas ao poderoso impulso que a Revolución Francesa deu ao pensamento, Hegel adiantou o movemento xeral da ciencia. Pero como era só un anticipo, a obra dun xenio, recibiu de Hegel un carácter idealista. Hegel traballaba con sombras ideolóxicas como realidade final. Marx demostrou que o movemento desas sombras ideolóxicas non reflectía nada máis que o movemento de corpos materiais.

Chamamos a nosa dialéctica , materialista, porque as súas raíces non están no ceo nin nas profundidades do "libre albedrío", senón na realidade obxectiva, na natureza. A conciencia xurdiu do inconsciente, a psicoloxía da fisioloxía, o mundo orgánico do mundo inorgánico, o sistema solar da nebulosa. En todas as balizas desta escala de desenvolvemento, os cambios cuantitativos se transformaron en cualitativos. O noso pensamento, ata o pensamento dialéctico, é só unha das formas de expresión da materia en modificación. Neste sistema non existe lugar para Deus e nin para o Diaño, nin para a alma inmortal, nin para modelos eternos de leis e morais. A dialéctica do pensamento, xurdindo da dialéctica da natureza, posúe, en consecuencia, un carácter totalmente materialista.

O darwinismo, que explicou a evolución das especies a través da marcha das transformacións cuantitativas en cualitativas, foi o maior triunfo da dialéctica en todo o terreo das ciencias naturais. Outro gran triunfo, foi o descubrimento da táboa de pesos atómicos de elementos químicos e, posteriormente, a transformación dun elemento noutro.

A estas transformacións (especies, elementos etc.) está, estreitamente ligada a cuestión da clasificación, de igual importancia nas ciencias naturais e nas sociedades. O sistema de Linneo (século XVIII), que utilizaba como punto de partida a inmutabilidade das especies, limitábase á descrición e clasificación das plantas, segundo as súas características exteriores. O período infantil da botánica é análogo ao período infantil da lóxica, xa que as formas de noso pensamento se desenvolven como todo o que vive. Só o repudio definitivo á idea de especie fixa, soamente o estudo da historia da evolución das plantas e a súa anatomía, preparou as bases para unha clasificación realmente científica.

Marx, que ao contrario de Darwin, era un dialéctico consciente, descubriu unha base para a clasificación científica das sociedades humanas no desenvolvemento das súas forzas produtivas e na estrutura das relacións de propiedade, que constitúen a anatomía social. O marxismo substituíu a vulgar clasificación descritiva que aínda florece nas universidades, por unha clasificación dialéctica marxista. Só mediante a utilización do método de Marx é posible determinar, correctamente, tanto o concepto do que sexa un Estado obreiro, como o momento da súa caída.

Como vemos, todo isto non contén nada "metafísico" ou "escolástico", como afirma a ignorancia vaidosa. A lóxica dialéctica expresa as leis do movemento no pensamento científico contemporáneo. A loita contra a dialéctica materialista expresa, pola contra, un pasado distante, o conservadorismo da pequena-burguesía, a autosuficiencia dos académicos rutineiros… e unha faísca de esperanza nunha vida despois da morte.